|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
De Republiek Moldavië (Roemeens: Republica Moldova) is een republiek in Zuidoost-Europa, grotendeels gelegen tussen de rivieren Proet en Dnjestr (Nistru). Het land wordt in het westen en het zuiden begrensd door Roemenië en in het noorden en het oosten door Oekraïne. De hoofdstad is Chisinau (Roemeens: Chişinău, Russisch: Кишинёв, Kisjinjov). Het land geldt als een van de armste landen in Europa.
Moldavië behoorde tot 1991 tot de Sovjet-Unie. Het grondgebied van het land komt geheel overeen met dat van de Sovjetrepubliek Moldavië en gedeeltelijk met dat van het voormalige Bessarabië (dat tot de Tweede Wereldoorlog Roemeens was). Alleen het zuidelijkste en noordelijkste deel van dat Bessarabië behoren nu tot Oekraïne, terwijl het gebied ten oosten van de Dnjestr, Transnistrië, nooit tot Bessarabië behoorde, maar - volgens het overgrote deel van de wereldgemeenschap - wel tot het huidige Moldavië. Transnistrië heeft zich in 1991 eenzijdig onafhankelijk verklaard. De tweede stad van Moldavië, Tiraspol, ligt in dit gebied. Ook Gagaoezië heeft zich destijds onafhankelijk verklaard, en kreeg in tegenstelling tot Transnistrië de status autonome regio.
Het overgrote deel van de Moldavische bevolking is Roemeens (in Moldavië om politieke reden ook Moldavisch, een benaming die pas na de scheiding van de rest van Moldavië in zwang kwam: de inwoners van Roemeens Moldavië worden wel als Roemenen beschouwd. Er is echter geen verschil tussen de twee volkeren). Er zijn ook Oekraïense, Russische en Gagaoezische (etnisch Turkse) minderheden.
Inhoud |
Geschiedenis
 Zie Geschiedenis van Moldavië voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De tegenwoordige Republiek Moldavië verwijst in zijn naam naar het historische vorstendom, dat tussen de Karpaten en de Dnjestr lag en daarmee een groter gebied besloeg dan het huidige land. Dit door Roemenen bevolkte gebied stond aanvankelijk onder grote Turkse invloed, en later onder Russische. In 1812 kreeg Rusland Bessarabië, het oostelijke deel van Moldavië, van Turkije toegewezen. Sinds die tijd begonnen de Russen het gebied een beetje te bevolken. In 1917 kreeg Bessarabië de kans om zich onafhankelijk te verklaren en zich toe te voegen aan Roemenië, dat drie jaar later ook bekend stond als Groot-Roemenië.
In de Tweede Wereldoorlog veroverden de Russen het gebied weer, de basarabeni (Bessarabiërs in het Roemeens, bewoners van het gebied) werden gedeporteerd naar Siberië en andere verre delen van Rusland, terwijl de Russen (en Oekraïners) het gebied nog meer begonnen te bevolken en alle hoge functies innamen. Het communisme werd ingevoerd, en Moldavië werd de Moldavische Sovjetrepubliek. Boedzjak (het zuiden) en Boekovina (het noorden) werd bij de Oekraïense SSR ingedeeld. In 1990 wist de Sovjetrepubliek Moldavië zich onafhankelijk te verklaren, alhoewel Boedzjak en Boekovina Oekraïens bleven. Een paar jaar later kende het land een burgeroorlog, tussen Transnistrië en de staat.
In 2001 kwam Vladimir Voronin van de pro-Russische Moldavische Communistische Partij aan de macht. Toen buurland Roemenië zich in 2007 bij de Europese Unie aansloot, werden de Roemeense ambassades in Moldavië overspoeld; 800.000 Roemenen[5] uit de republiek Moldavië vroegen de Roemeense nationaliteit aan. Na de verkiezingen van juli 2009 kwam een coalitie van pro-Westerse partijen aan de macht, die Moldavië dichter bij de Europese Unie wil brengen.
Geografie
De westelijke grens (met Roemenië) wordt over de hele lengte gevormd door de rivier de Proet, een zijrivier van de Donau. Vanaf de samenvloeiing van Proet en Donau wordt Moldavië over een zeer korte afstand van slechts 570 m ook een oeverstaat van de Donau. In het noordoosten van Moldavië is de Dnjestr de belangrijkste rivier, die eveneens van noord naar zuid stroomt. Hij vormt er de grens met Oekraïne.
Het noorden is heuvelachtig, en het hoogste punt van het land, de Dealul Bălăneşti, ligt 430 m boven de zeespiegel.
Grote steden
| Zie Lijst van grote Moldavische steden voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
| # | Stad | Populatie | Arrondissement |
|---|---|---|---|
| 1. | Chisinau | 716.700 (2005) | - (gemeente heeft dezelfde status) |
| 2. | Tiraspol | 159.163 (2005) | - (gemeente heeft dezelfde status) |
| 3. | Tighina | 144.400 (2004) | - (gemeente heeft dezelfde status) |
| 4. | Bălţi | 127.600 (2005) | - (gemeente heeft dezelfde status) |
| 5. | Cahul | 119.200 (2005) | Arrondissement Cahul |
| 6. | Soroca | 28.400 (2005) | Arrondissement Soroca |
| 7. | Orhei | 25.700 (2005) | Arrondissement Orhei |
Klimaat
Moldavië heeft een gematigd landklimaat, met neerslag gedurende het hele jaar. In de maanden september en oktober wordt het frisser en neemt de kans op regen toe, maar het aantal zonnige dagen is nog behoorlijk groot. November en december hebben veel mist en regen. De winters duren van circa half december tot in april en zijn door de oostenwinden in het oosten en het zuiden erg streng met veel sneeuwval. In de bergen komt de temperatuur circa 130 dagen per jaar niet boven het vriespunt uit. In de lange, warme zomerperiode stijgt de temperatuur tot boven 25 °C; in de winter daalt het kwik tot onder 0 °C. De gemiddelde julitemperatuur is 17 °C ; de gemiddelde januaritemperatuur varieert regionaal van -1 °C tot -6 °C.
Bestuurlijke indeling
| Zie Bestuurlijke indeling van Moldavië voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Moldavië is bestuurlijk verdeeld in 32 arrondissementen, 5 gemeenschappen (Gemeenschap Chişinău, Gemeenschap Bălţi en Gemeenschap Tighina/Bender, Gemeenschap Comrat, Gemeenschap Tiraspol), één zelfstandige, niet aangrenzende regio (Gagauzia), en nog Transnistrië. (zie de sectie Transnistrië verderop in het artikel)
Demografie
Religie
Het grootste deel van de bevolking is Roemeens-orthodox of Russisch-orthodox (98%). Daarnaast zijn er ook katholieken, baptisten en joden.
Cultuur
Helden
Moldavië ligt tussen de Latijnse en Slavische culturen gesitueerd, en heeft zodoende enkele nationale helden van de buurlanden overgenomen.
Dimitrie Cantemir
De vorst Dimitrie Cantemir was een van de belangrijkste Moldavische figuren uit de 18e eeuw. Cantemir schreef in zijn Descriptio Moldaviae (Berlijn, 1714) de eerste geografische, etnografische en economische beschrijving van het land.
Mihai Eminescu
De romanticus Mihai Eminescu (geboren als Mihail Eminovici) was waarschijnlijk de beroemdste en meest invloedrijke poëet in de Roemeense taal.
O-Zone
O-Zone was een Moldavische boyband. De groep bestond uit de drie vrienden Dan Bălan, Radu Alexei Sârbu en Arsenie Todiraş en werd in 1998 opgericht. Ze verhuisden in 2002 naar buurland Roemenië, waar ze in datzelfde jaar hun eerste single uitbrachten met de titel Numai Tu. In 2004 scoorde O-Zone in Roemenië een hit met Dragostea din tei van hun tweede album DiscOzone, en een jaar later ook in andere Europese landen.
Politiek
Staatsinrichting
Moldavië is een presidentiële republiek met een parlementair stelsel. De uitvoerende macht is in handen van de president die door het parlement wordt gekozen voor een termijn van vier jaar (herkiesbaar). De wetgevende macht is in handen van het eenkamerparlement, dat om die vier jaar door middel van algemeen kiesrecht wordt gekozen. De kiesleeftijd is 18 jaar. De premier staat aan het hoofd van het kabinet.
- Staatshoofd: Mihai Ghimpu, sinds 2009
- Premier: Vlad Filat, sinds 25 sep 2009
- Bestuurlijke indeling: vijftig districten
- parlement:
- Moldavië kent algemeen stemrecht sinds 1993.
- De minimum kiesleeftijd is achttien jaar.
Politieke partijen
De regering wordt gevormd door de Liberalen, Democraten, Liberaal-Democraten en AMN die samen de Alliantie voor Europese Integratie vormen. De communistische partij is weliswaar de grootste, maar is door de volledige oppositie buitengesloten. Mihai Ghimpu, de leider van de Liberale partij, fungeert als interim-president.
Transnistrië
| Zie Transnistrisch conflict voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De in Transnistrië (ook: Transdnjestrië) wonende Russen leven sinds de val van de Sovjet-Unie in december 1991 in onmin met het centrale gezag. In 1991 werd de Moldavische Republiek Transnistrië uitgeroepen die overigens niet wordt erkend door de internationale gemeenschap. De problemen tussen de Moldaviërs en de Transnistriërs liepen in 1992 uit op een burgeroorlog. De Transnistriërs werden gesteund door het veertiende leger van het voormalige Sovjetleger dat gelegerd is in Transnistrië. Na bemiddeling van het GOS kwam het tot een vredesverdrag waarin werd bepaald dat, mocht Moldavië zich aansluiten bij Roemenië, Transnistrië zich in dat geval mag afscheiden. Transnistrië bezit eigen onderscheidingen. Zie daarvoor de Lijst van ridderorden in Transnistrië