De eerste dag in Bhutan.
Douane en immigratie in Indië liepen gesmeerd. Wij zijn de poort van Bhutan binnengereden en worden verzocht onze FJ te parkeren om ons te registreren. Allemaal vriendelijke gezichten en mensen in de typische klederdracht. Er is toch een probleem. In onze paspoort staan verkeerde stempels. Ik heb niet gecontroleerd en dus niet gezien dat immigratie in Indië een entry stempel heeft gezet in plaats va een exit! Ik moet dus onverrichterzake 5 km terug. De Bhutanese immigratie is verwonderd dat we veilig zijn aangekomen. “You didn’t have had safety problems in India?” Ook hier zijn ze bezorgd om onze veiligeheid. “ You are the first tourists we have seen that enter Bhutan with their own car”. We denken dat we ondertussen de derde zijn.
We hebben een Bhutan sim kaart gekocht en samen met de man van ons reisagentschap rijden we nu naar het kantoor van de voertuigen registratie. We moeten nog een toelating bekomen om alleen in Bhutan te kunnen rijden. Ook dat gaat vlot. We nemen afscheid van onze assistent en beginnen aan de klim, we weten dat we na drie kilometer nog een controle krijgen van al onze documenten.
De nummerplaat van Bhutan
We rijden al een paar uur op de kronkelde bergwegen waar geen enkele strook recht is en waarvan de bedekking er soms zwaar gehavend bij ligt. Zeer regelmatig zijn reparatiewerken bezig, zoveel landverschuivingen hebben we zelfs in de Andes niet gezien. De weg is smal maar dat deert niet er is praktisch geen verkeer. Wat een rust, welke landschappen en vergezichten? Na vijf duizend hectische kilometer Indië en Bangladesh is dit echt een verademing. De mist speelt ons af en toe eens parten en her en der zien we dat het heeft geregend. Gisterenavond regende het ook al in Darrraga (Indië) en dat is hoogst abnormaal in het droge seizoen.
We zijn een paar toppen van2.8000 meter voorbij en de zon is opnieuw van de partij. Onze volgende stop is Khaling. In dat kleine dorp staat de enige school voor visueel gehandicapten van Bhutan en het bijzondere daaraan is dat ze gesponsord wordt door de Lions Club van Ronse. MI Muenselling instituut: www.muenselling.edu.bt. IT materiaal en software specifiek voor blinden. In Khaling weten ze dat we op komst zijn dat hebben we hun laten weten. We hebben de hoofdweg na het dorp verlaten om een weggetje naar het schoolcomplex in te slaan.
Kennismaken met Kuenga Chhoegyel
Het mooie hoofdgebouw van de blindenschool
De kennismaking met de school was ontroerend. De blinde IT man, de heer Kuenga, gaf ons een rondleiding en een demonstratie. De blinde leerlingen kunnen met behulp van software horen welke toetsen ze op het klavier gebruiken. De computer vertaalt elke toetsaanslag in het Engels en zo gauw een woord of zin getypt is wordt die voorgelezen. Het uitprinten van de zo geschreven teksten wordt dan door een brailleprinter verzorgd. Maar ook internetpagina’s kunnen voorgelezen worden en dat opent voor die kinderen een nieuwe wereld. Geweldig project voor dit kleine land.
blinden worden hier heel goed opgeleid
ze beschikken over ongelooflijke goede software
Groepsfoto met een groep kinderen van de blindenschool
Nog twee uur rijden (58 lm) naar onze volgende halte Trashigang. In die stad heeft de heer Kuenga een hotel voor ons gereserveerd. Het is al donker als we er aankomen. We moeten een paar kilometer voor de kleine stad de hoofdweg verlaten om op een steile aardeweg 200 meter hoog te klimmen. Op de bergflank staat een hotel dat de lange vallei overziet. Zelfs in het licht van de maan ziet het er fantastisch uit
aan de gate van ons resort in Trashigang
De mooie versierde huizen in Trashigang
typische Bhutaanse huizen
Kennismaking met een andere wereld
Trashigang de hoofdstad van het gelijknamig district in oost Bhutan, is een klein stadje gelegen in een nauwe v vormige vallei, aan de samenvloeiing van twee rivieren. Geen straat is er honderd meter recht, de huizen zijn gebouwd op de bergflanken. Er leven slechts 2.600 mensen. De stad oogt liefelijk door de gebouwen met de kleurrijke gevels en opgetrokken in de traditionele stijl.
De Dzong, een administratief gebouw en klooster dateert uit 1536. We kunnen het niet bezoeken want tot 2018 wordt het gerestaureerd. Een deel is zelfs afgebroken omdat de funderingen wegzakten. Ons hotel ook al tegen een bergflanken gebouwd ligt 4 km ten zuiden van het stadje. Langs een steile stofferige piste met een reeks haarspeldbochten zijn we er gisteren in het donker aangekomen. Het uitzicht vanuit onze hotelkamer is geweldig. We vertoeven op 1.850 meter hoogte en dat heeft zo zijn gevolgen, gelukkig hebben we een kleine elektrische olieradiator op onze kamer. 's Ochtends en 's avonds blaast er een felle schrale wind door de vallei en is de temperatuur slechts 7°C. Het is het begin van de zomer. Overdag is het 15°C, in de zon en uit de wind is dat best aangenaam.
Twee nachten zijn we er gebleven, we hadden er wat langer willen vertoeven maar we hebben een strikt schema ons opgelegd door een12 dagen visa. Tot voor enkele decennia was het land gesloten voor toeristen, nu mogen ze met mondjesmaat binnen - zo wordt gezegd - tegen betaling van een forse taks. In werkelijkheid heet het hoe meer toeristen hoe beter voor de staatskas. Het toerisme is nu de tweede belangrijkste bron van inkomen van het land na hydro elektriciteit. Er is ook nog een kool- en gipsmijn. Toeristen komen het land in en zijn verplicht te reizen met een gids die dan ook meestal de chaufeur is. Wij zijn uitzonderingen op die regel en vermoedelijk het derde paar dat met eigen wagen door het land mag trekken en het tweede dat dit kan doen zonder gids.
een Budhistische gebedsmolen - er drie keer rond lopen en aan de zuil draaien - dat brengt geluk
huizen en tempels worden op de meest onmogelijke plaatsen gebouwd
Op de tweede dag in Trashigang maakten we een rit naar een tempel en trotseerden we een paar honderd haarspelden en dit allemaal op hobbelige pisteweg.
de piste naar de tempel is helemaal naar Dirk zijn zin
we zagen deze koe met gekrulde hoornen
aan de tempel kregen we dit machtig zicht op 2.200 m hoogte
meer moet dit niet zijn: thee uit Malaysia, koekjes uit India, chocolade uit Belgie op 2.200 m hoogte met het zicht op de tempel
deze koe versperde de weg, dus trekken maar
klik op bovenstaande video om te zien hoe Lieve de koe van de weg haalt
klik op bovenstaande video om onze rit op de pisteweg naar de tempel te bekijken
Bumthang is onze volgende bestemming. Deze vallei in het midden van het land staat beschreven als het culturele centrum van het land. Van Trashigang tot Mongar loopt de weg aanvankelijk op de noordelijke flank van vallei. Links onder ons loopt de rivier. Regelmatig verlaten we het zicht van de rivier dan kronkelt de weg tegen de berg omhoog dan weer omlaag in een zijdelingse inham om dan later weer de langgerekte vallei van de rivier te vervoegen. In vogelvlucht overbruggen we haast geen afstand op het scherm van de gps zien we grote zig zags.
we waren nog maar juist vertrokken en kwamen deze mooie terassen tegen
een school - alle leerlingen in traditionele kledij
Mongar de stad ongeveer midden onze dagtrip is niet veel zaaks, we houden er halt om de tank vol te gooien. De tankstations in Bhutan zijn uitgerust met normale dieselpompen de benzinepompen hebben enkel een literteller. Op de pomp kleeft een papier met een handgeschreven literprijs bovenop de pomp ligt een rekenmachine. Een zeer precieze levering en afrekening kan je dat bezwaarlijk noemen. Het duurt niet lang of de FJ wordt omringd door nieuwsgierigen die ook het interieur willen zien. Dan komen er de gebruikelijke vragen, of we geen gids hebben en hoelang we in het land zullen blijven.... Een SUV die 'petrol' (benzine) gebruikt schijnt ook verbazing uit te lokken, alle grote auto's rijden hier op diesel.
zelfs de watermolens zijn pareltjes - Dirk maakt gebruik van het propere water om de ruiten van de FJ te wassen
Na Mongar komen we in sparrenbossen terecht. De zijkanten, van de al smalle weg, liggen over tientallen kilometer bezaaid met gevelde boomstammen. Een enkele keer moeten we wachten tot de weg vrijgemaakt wordt van een pas gevelde spar. We zijn uit de bossen de weg loopt nu langs steile kliffen met duizelingwekkende ravijnen. Als we hier een van de zeldzame vrachtwagens moeten kruisen dan wordt dat een groot adrenaline moment. En weten dat dit de enige weg is van oost naar west. We moeten nog over de hoogste pas van het land.
geen 100 m was er recht en dit gedurende 190 km
een hele hoge waterval die nu in het droogseizoen weinig water bevatte
In de richting van de pas vormen zich meer en meer wolken. Het heeft er gesneeuwd als we eraan komen. Gelukkig zijn de sneeuwbuien voorbij en is de piste al grotendeels sneeuwvrij, enkel in de schaduwrijke plekken moeten we nog over ijs en sneeuw. 3.740 meter hoog, we zijn op de top van de pas tijd om met sneeuwballen te gooien. De boomgrens is op deze hoogte nog niet bereikt en de bergen in de omgeving, 4000 meter en hoger, zijn ook nog begroeid. We maken kennis met Japanners, vader en zoon. Hun gids weet ons te vertellen dat we een uur kunnen uitsparen als we de nieuwe weg nemen naar Jakar. Dat komt goed uit want rijden in het donker over deze wegen is geen sinecure. Vlak voor Uri begint de nieuwe weg. Hij is breed maar het nieuwe asfalt brokkelt al af. We rijden nog steeds 3.500 meter hoog. Hoe sneller we kunnen dalen hoe beter voor Lieve want die voelt zich niet comfortabel op die hoogtes.
De Bumthang vallei is ook al weer winderig vanavond. Het is bitter koud. We zijn de enige gasten in het hotel, een gebouw in 2008 gebouwd in de typische Bhutan stijl. De handgeschilderde kolom- en muurdecoraties binnen zijn subliem. Vanuit onze kamer hebben we weeral een machtig zicht op de vallei. In onze kamer hebben we een kleine houtkachel ( bukhari ) en die is hard nodig want buiten giert de wind en het is amper 4°C om 20 uur.
De baas van het hotel stelt voor dat zijn zoon morgen onze gids zal zijn. We zullen de FJ wat moeten herorganiseren om hem mee te kunnen nemen.
we sliepen in een typisch Bhutaans huis
In onze hotelkamer hadden we een houtkachel (Bukhari) die we goed konden verdragen
de baby's worden op de rug gedragen
De nationale sport: boogschieten
Wij hebben net de heiligste plaats van Bhutan bezocht de "Burning Lake" en rijden nu 40 km verder naar een dorp waar een driedaags festival aan de gang is. Op de binnenkoer van het klooster worden dansen uitgevoerd. Onwillekeurig doen ze ons denken aan het soort dansen die we ooit zagen in noord China. De liederen en eenvoudige dansen van de vrouwen zijn monotoon en langdradig. De laatste dansen op het programma zijn naar Europese begrippen obsceen maar voor de mensen hier een lachwekkend spektakel. De fallus is het thema ervan. Nu is de fallus een object dat je hier overal ziet, geschilderd rechts en links van de ingangsdeur van huizen, aan ieder hoek van het dak hangt een fallus met zwaard. Eigenlijk kan je bijna overal afbeeldingen ervan zien want het is een symbool voor geluk.
De monnik zit de ganse dag te bidden onder de vorm van vrome gezangen
"the burning lake"dankt zijn naam aan een oude legende.
Na twee nachten Bumthang rijden we verder richting west, 150 km naar Gangtey. Onderweg passeren we Trongsa en daar staat de impressionantste Dzong van Bhutan. Een machtig bouwwerk uit de 16de eeuw in een grandioze omgeving. Deze Dzong controleerde ooit alle verkeer dat van oost naar west en omgekeerd ging. De weg liep er zelfs door. Wij zijn de enige bezoekers en dat is fijn.
Een student uit Colorado, die hier nu voor zes maanden zal studeren weet ons te vertellen dat we hier eclairs kunnen kopen bij de bakker. Humm dat zal smaken. De bakker had onze FJ al gespot die wat verder op het pleintje stond en wilde natuurlijk alles weten...
Wij zijn laat aangekomen in de vallei van de zwartehalskraanvogels. Drie kranen versperden de weg. Ongeveer twee uur heeft het takelen geduurd. En dat alles was tevergeefs. De in de ravijn gestorte trailer was er niet uit te krijgen. De cabine lag waarschijnlijk nog dieper.
We hebben geen wilde kraanvogels gezien. Het zijn de vogels die over de Himalaya kunnen vliegen. Ze leven op de Tibetaanse hoogvlakte en overwinteren in Bhutan en Indie.
Onze slaapplaatsen zijn afwisselend, van een resort en een typisch Bhutaans huis naar een Farmhouse
De eetplaats van ons Farmhouse
Opnieuw een ander Bhutan
De Gangtey of the Phobjikha vallei is een van de mooiste plaatsen in Bhutan zo wordt ze beschreven. Om er te komen moesten we door dicht begroeide bossen over 3.500 meter hoge passen. Dat hebben we gisteren in het donker moeten doen. In de vroege ochtendzon die de rijm langzaam laat verdwijnen en opgaan in lage nevelslierten is de grote boomloze vlakte betoverend mooi. Er lopen twee pittoreske meanderende rivieren door de vallei. We zijn hier op de rand van de "Black Mountains". Volgens een legende symboliseren de twee rivieren een slang en een wild zwijn. De twee dieren moesten ooit eens koersen tegen elkaar en de afspraak was dat als de slang won er in de Phobjikha vallei rijst zou kunnen groeien. Maar het varken won en er kon geen rijst worden geteelt en nu nog altijd niet. De slang verloor de koers omdat ze gedurende de gans reis moest kronkelen door de vallei. Op een kleine heuvel in de vallei staat een Goempa ( klooster ). Dit Nyingmapa klooster is het hoogste Nyingmapa klooster van Bhutan het werd gebouwd in 1613.
We klimmen uit de vallei langs dezelfde weg die we gisteren in het donker reden. In een haarspeldbocht staat het Informatie centrum van de zwartehalskraanvogels. Het is gesloten of nog niet open op dit uur. In dit gebouw staat een machtige telescoop kijker om de volgens gade te slaan. Hopelijk is het klooster wel te bezichtigen.
Het klooster van Gangtey
Opnieuw een kunstwerk
Uit de ramen van het grote machtige kloostergebouw komen de diepe oefenklanken van de Dung-Chen trompet. Een lange telescopische trompet die altijd in paar wordt gespeeld. Wij kunnen onbezorgd door het klooster wandelen. Op de grote binnenkoer staat het centrale gebouw te pronken, het beschilderde houtsnijwerk rond de ramen en van de dakconstructies is betoverend mooi. In de glasloze ramen hebben de monniken plastiek folies aangebracht om de snerpende winden wat tegen te houden. (De ramen in het oude Bhutan hadden vroeger geen glas en werden afgedicht door glijdende hout panelen.) in een van de ateliers ondergebracht in de gebouwen rond de binnenkoer is een man bezig met het schilderen met penseel van.houten ornamenten die moeten dienen voor de restauratie. Het is amper 7°.
Op de stofferige piste liggen hier en daar rotsblokken goed om de grondspeling te testen van de FJ. Wat verder rijden we een landbouwer tractor voorbij die ongewild Klein Duimpje aan het spelen is.
Punakha is onze volgende verblijfplaats. In vogelvlucht is het amper 35 km langs de weg is het er 80. Rustig rijdend met een paar stops om de landschappen te bewonderen is dat vijf uur rijden, heeft onze gastvrouw vanochtend ons gezegd. De landschappen met de witte besneeuwde bergtoppen zijn adembenemend. Maar concentratie is nodig om niet in de diepe ravijnen te belanden. We blijven dalen en dat zien we ook aan de buitentemperatuur. In Punakha is het zelfs 28° en dat hebben we al sinds India niet meer gezien.
De imposante Dzong even buiten de stad staat op de rand van de rivier. Een houten brug verbindt de parking met het Dzong terrein. De oorspronkelijke brug uit de 17de eeuw werd bij een overstroming weggespoeld in 1957. Een nieuwe brug werd in 2006 gebouwd in dezelfde stijl als de oude. Ze kwam klaar in 2008. Deze Dzong werd gebouwd in 1637 en is de tweede oudste en tweede grootste Dzong van Bhutan. De Dzong werd tijdens haar bestaan verschillende malen geteisterd door branden, overstromingen en aardbevingen. Tot in 1955 was het de administratieve zetel van de regering van het land. Daarna werd Thimphu de officiële hoofdstad.
hier poseren we even voor de Punakha Dzong
de ingang van de tempel
De mooi bewerkte galerijen op de grote binnenplaats
Van de oude hoofdstad Punakha naar de nieuwe hoofdstad is het 80 km. We moeten wel opnieuw over een pas van 3.000 meter. Net buiten de stad is er nog een belangrijke tempel het bezoeken waard. De Chimi Lhakang tempel boven op een kleine ronde heuvel. De tempel stamt uit 1499. Lama Kunley is de stichter ervan en staat bekend als de "Mad Saint " of " Divine Madman " omwille van zijn onorthodoxe manier van bhudistisch onderricht, door zingen en humor, en zijn seksuele extravaganties. Hij bracht het fallus symbool mee uit Tibet. Hij is ook degene die het fallus symbool in voege bracht als muurschildering of hangend aan de vier hoeken van het dak.
Het heeft ons wat moeite gekost om de juiste piste te vinden naar die tempel. Als we langs de zeer oneffen aardeweg bijna aan de voet van de ronde heuvel aankomen is een groep Chinese toeristen al meer dan een half uur te voet onderweg omdat hun busje niet over de aardeweg kan die wij hebben genomen. De Chinezen hebben alle een zonneparasol bij en een oudere man onder zijn paraplu is zo verwonderd onze FJ te zien aankomen dat hij vergeet dat hij te midden onze weg staat. In Chimi kan je je laten zegenen met de houten fallus met zilveren handvat...
De Chimi Lhakhang tempel even buiten Punakha
even aan de molentjes draaien, dat brengt geluk
Op de binnenplaats van de tempel
Vanaf Wangdu wordt de weg bar slecht maar we rijden niet ver voor we halt moeten houden voor een wegblokkade. Tot 12 uur - nog iets meer dan een uur - moeten we hier wachten. We waren verwittigd door het hotelpersoneel. Er is een website met informatie over de wegblokkades voor wegeniswerken, maar waar die exact zijn, hadden we het gissen naar. Ondertussen hebben we een babbel met een ingenieur. We krijgen zijn coördinaten voor het geval we hulp nodig hebben. Vijf voor twaalf, we mogen door. Een aantal gekke taxichauffeurs in hun kleine Suzuki's doen de gekste zaken om vooraan te komen. Dit agressieve rijgedrag hebben we in het oosten niet eens meegemaakt. Kilometers verder, waar de weg nog slechter wordt of nog meer stijgt, gaan we die alle opnieuw voorbij. Ondertussen hebben we in stofwolken gereden die we sinds lang niet meer hebben gezien. Soms zien we geen hand voor de ogen.
Thimphu logt in een langgerekte vallei op 2.300 meter. Ook hier staat een stevige bries in de namiddag. We hebben net onze reisagent gebeld die komt ons straks ophalen.
Op de flank van de bergen staat deze 51 m hoge Buddha Donderma in Thimphu
Onze reisagent heeft ons opgehaald en we zijn hem achterna gereden naar zijn kantoor om daar bij een thee en koekjes de rest van onze reisplanning door te nemen. Deze voormiddag heeft de FJ voor de eerste maal in 140.000 km een probleem gemanifesteerd. Het elektrisch raam rechts functioneert niet meer. Ik was nogal sceptisch toen Kinley mij voorstelde om naar zijn garage te rijden want daar zouden ze dat probleem zeker kunnen verhelpen. Tot mijn verbazing klopte dat nog ook. Na een kwart uur was het probleem verholpen (Stof in de stuureenheid) en het was nog gratis ook.
We hebben besloten om een dag langer in de hoofdstad te vertoeven. Morgen mogen we onze FJ aan het hotel laten staan we worden rondgereden in een auto van het reisagentschap. Dan hangen we de echte toerist uit!
Kinley zelf is ons komen ophalen aan het hotel. Deze voormiddag brengt hij ons naar een aantal interessante plekken en dan gaan we samen lunchen. In de namiddag neemt een medewerker zijn taak over om onze gids te zijn.
Thimphu, de hoofdstad, ligt in een langgerekte vallei
Thimphu is de enige hoodstad zonder verkeerslichten. Vroeger stond er hier een maar de bevolking verkoos een verkeersagent
Van het dierenpark waar een kudde Takins verblijven - het nationale dier van Bhutan - naar een textiel weverij en een kunstgalerij tot het restaurant voor het middageten en met daarna een goede Italiaanse koffie hebben we ons kunnen informeren hoe het leven hier in Bhutan verloopt en hoe het land functioneert. Zijn het de bergen die een link maken of is het toeval dat Oostenrijk en Zwitserland hier goede relaties hebben? Zoals alle buurlanden van China is ook Bhutan achterdochtig en heeft het schrik voor de expansiedrang van het grote buurland. China heeft zonder boe of ba de grens al overschreden en een weg aangelegd die door het autonome Bhutan loopt! Bhutan heeft ook een leger maar dat stelt niet veel voor het is amper 3.500 man sterk. Deze elite troepen worden door India zeer goed opgeleid. Ze moeten er vooral voor zorgen dat terroristen uit Assam (India ) het land niet als uitvalbasis gebruikt voor aanslagen in buurland India.
De Memorial van de vierde koning
Buddhapoint.
De 51 m hoge Buddha die je al van heel ver kan zien staan
het nationaal dier van Bhutan. De Takin
het papier wordt hier volledig met de hand gemaakt
handgeweven stoffen
deze schilderijen gaan in een tempel dienst doen
Trashichhoedzong of "Fortress of the glorious religion " gebouwd in 1641 heeft zijn huidige grandeur gekregen in 1965 toen de toenmalige koning het liet verbouwen. In de Dzong is naast de administratieve diensten ook de zaal met de koningstroon gehuisvest. We mogen de Dzong maar pas bezoeken als alle burelen zijn gesloten en na de ceremonie van de vlag neerdaling. Ons namiddagprogramma was druk gevuld. Een bezoek aan het 51 meter hoge Bhudabeeld op de top van een heuvel - het Bhudda point - een project geschonken door China en Thailand. Het zal echter nog drie jaar duren vooraleer het bouwproject voltooid zal zijn. We hebben ook geleerd hoe ze van houtschors speciale papiersoorten maken volgens de aloude methode en hebben ook nog een schilders atelier bezocht. De dagelijkse ceremonie om 17 uur van het neerlaten van de vlag hebben we niet gemist.
Iedere dag wordt de vlag neergelaten met een heuse ceremonie
de mooie Dzong van Thimphu
aan de gebedsmolentjes
De verboden vallei
Na onze toeristische uitstappen gisteren trekken we vandaag weer op avontuur. We zullen slapen, ergens in de Ha vallei, een gebied niet ver van de Tibetaanse grens dat tot 2002 gesloten was voor vreemdelingen. Met Kinley, onze reisagent, hebben we nog een bezoekje gebracht aan een van zijn bouwprojecten. In de heuvels te zuiden van de stad bouwt hij een chique resort. Zijn architect is een Belg.
De bergrit was weer subliem vandaag. De wegkwaliteit was duidelijk beter dan tijdens de ritten van de voorbije dagen.
Hier nemen we afscheid van Kinley onze vriendelijke reisagent
Het was genieten. De Ha vallei is een langgerekte slenk tussen hoge bergen. We zijn ongemerkt het militaire kamp binnengereden. We rijden langs grote parkeerplaatsen van militaire voertuigen. Een bruin bordje "Mess" maakt duidelijk dat we niet op het juiste pad rijden. We zullen maar rechtsomkeer maken.
de rit naar de Haa valei was subliem
aan haarspeldbochten was er geen gebrek
Drie namen van hotels heeft het bureau van Kinley ons meegegeven. Kinley had ons gezegd dat alle drie hotels dicht bijeen lagen en dat we een keuze konden maken en hem dan verwittigen. Hij zou de prijs negotiëren. In werkelijkheid lagen ze in drie onderscheidenlijke dorpen. In het laatste dorp,10 km verder, rijden we al op 3.000 meter hoogte. Er staat weer een felle schrale wind. Een bord tegen een rotswand geeft aan dat we in de buurt van de The heritage lodge moeten zijn. Het dorp telt slechts enkele tientallen huizen. Waar is die lodge? Niemand spreekt hier Engels. Toch iemand die ons begrijpt en hij wijst ons een smalle wegel naar beneden tussen twee huizen aan. Vijf honderd meter verder staat een gebouw dat de lodge zou kunnen zijn maar er is geen enkel opschrift te zien. Er zijn wel masten met de gekleurde gebedsvlaggen.
De lodge is een omgebouwde en gerestaureerde hoeve in de typische Bhutaanse stijl. Naast de parking loopt normaal een rivier tussen grote rolkeien. Nu is het nog een klaterend beekje, het is het einde van de winter (droog seizoen). De gevraagde kamerprijzen zijn niet mals. We zijn weer de enige gasten. Dus is het afdingen geblazen.
De elektrische olieradiator op onze kamer kon amper een comfortabele temperatuur aanhouden maar het zicht op de besneeuwde bergen is weergaloos. Weer een plek om wat langer te vertoeven.
de oude huizen in het landbouwgebied hebben soms geen glas in de ramen. Het zijn gewoon houten panelen
In de Haa valei kwamen we opnieuw pareltjes van huizen tegen
Toen we vanochtend door ons raam keken waren de vijfduizendenders nog witter dan gisteren. Wat een prachtig spektakel. Vandaag rijden we naar Paro, een ritje van 80 km, maar we moeten over de hoogste met auto's berijdbare pas van het land. Alweer de hoogste en wij die dachten dat we de hoogste pas al verleden week,als we naar de Bumthang vallei reden, overwonnen hadden. Er is hier dus duidelijk competitie onder de bergpassen! We klimmen langzaam de bergflank van de Ha vallei omhoog en worden regelmatig beloond met spectaculaire vergezichten. De weg is ook hier smal maar we hebben nog maar een wagen tegengekomen en wij zijn al een uur onderweg. Op de top staan wel een paar voertuigen met Indische toeristen en Chinezen. Het bord langs de wegkant geeft aan dat we 3.988 meter hoog zijn. Maar dat klopt niet we zijn slechts 3.808 meter hoog, een fout van 4,7%. Zijn de Indiërs verantwoordelijk voor deze fout? De wegen in Bhutan worden (werden) namelijk door Indiërs aangelegd. Op de andere flank van de pas ligt er sneeuw en zijn er ook minder bomen op de top.
wat een machtig zicht
we zijn op de top
Dirk kan het niet laten en ik krijg een heuse sneeuwbal op mij
Het is pas middag wij rijden de landingsbaan van Paro voorbij. Veel vlakke landstroken om een landingsbaan aan te leggen telt Bhutan niet en als er al een voldoende lange strook is zijn er de hoge bergen rondom. Niet direct een comfortabele situatie voor piloten van grote lijnvliegtuigen.
Paro is de hoofdstad van het gelijknamige district, de stad telt 15.000 inwoners.
Paro is een leuk stadje met opnieuw hele mooie huizen
Langs de rivier staat een imposante versterkte burcht met klooster. In 1644 werd de Dzong van Rinpung gebouwd op de plek waar in de 15de eeuw een tempel stond. In 1897 overleefde het gebouw een zware aardbeving maar in 1907 werd hij zwaar gehavend door een brand. Ook hier is er een houten brug die naar de Dzong leidt en ook hier is de oorspronkelijke brug al eens weggespoeld door een grote overstroming.
Kinley heeft voor onze voorlaatste dag in Bhutan gezorgd voor een gids en paarden om naar het Tijgersnest te trekken. Het is een uur klauteren tegen de berg op met de paarden. De paarden zijn niet veel groter dan een struise pony maar ze brengen ons wel 700 meter hoger langs soms zeer steile paden die bij momenten trappen zijn. Als we boven zijn in het zicht van de rotsklif met de tempels is er nog een behoorlijke hindernis te overbruggen. De tempels hangen als het ware aan de steile rotswand.
de weg naar de tempel is heel steil
De paarden hadden het toch niet gemakkelijk om ons boven te krijgen
Lieve geeft forfait voor de 800 trappen die langs de rotswand leiden naar het Bhudistisch heiligdom. Gelukkig zijn we nu al een beetje gewend aan de grote hoogtes want op 3.000 meter hoog valt het klimmen zwaar. De eerste tempel op de klif dateert uit de 8ste eeuw. De tempel werd toen opgericht ter ere van de Guru Rimpoche - de grondlegger van het Bhutaanse Bhudisme - die daar was geland na een vlucht van Tibet op een tijger en daar drie maand heeft gemediteerd. Die vliegende tijgers zijn nu wel uitgestorven ik moet te voet verder. Maar de inspanningen zijn het best wel waard. Een onvergetelijk moment en een grandioos zicht. In de tempels mag niet worden gefotografeerd. Onze gids maakt mij wegwijs in de voor ons ingewikkelde materie van het Himalaya Bhudisme en de wonderen die op deze heilige plek zijn gebeurd. Het Tijgersnest - zoals jullie al begrepen hebben komt de naam van de vliegende tijger - is verre van het enige tempelcomplex. Er staan er nog meer op de bergflanken en op de top van de aangrenzende berg. Het Tijgersnest is in 1998 door een brand verwoest geweest en de huidige tempels zijn replica's.
De tempel van op afstand
Wat zijn we gelukkig dat we hier zijn
Het tijgersnest
Na die brand zijn ook die 800 trappen aangelegd want door die brand werd het heiligdom beter bekend en kwamen meer pelgrims naar de plaats.
De paarden hadden we om te stijgen. De afdaling moeten we te voet afleggen maar eerst werden we getrakteerd op een veg lunch.
op bochtige bergwegen reden we van Paro naar de grens
we reden schommelend tussen de 1500 m en de 2500 m
aangekomen aan de poort van Bhutan - India
Het Bruto Nationaal Product
Het BNP van Bhutan is "Geluk". Ik weet nog niet hoe dat gemeten wordt, maar na amper 12 dagen verblijf hier in Bhutan hebben we de 'vibes' van het land te pakken. Hier willen we nog terug keren maar dan in september, de mooiste maand van het jaar. Het BNP 'geluk' is werkelijk te meten! In de leeskamer van ons hotel, in de Ha vallei, ligt een dik wetenschappelijk boek dat handelt over dit onderwerp.
Bhutan is een land waar de tradities hoog gehouden worden. Nieuwe huizen moeten in de traditionele stijl gebouwd worden. De traditionele klederdracht de Gho voor de mannen en de Kira voor de vrouwen wordt in gans het land gedragen. In officiële gebouwen is die klederdracht zelfs verplicht voor de Bhutanen! In heilige plaatsen moeten de mannen een witte sjaal omslaan. Bhutan is een land waar 98% van de bevolking bhudistisch is. Op plaatsen zoals bruggen, bergtoppen, kliffen hangen witte vlagjes aan lijnen, 108 witte vlaggenmasten worden rechtgezet als iemand overleden is. Er zijn nog de gebedsvlaggen in de vijf heilige kleuren, rood, groen, blauw, wit en geel. Op de verticale vlag zijn gebeden gedrukt. En waar een bergbeekje de rijweg bereikt staat een gebedsmolen aangedreven door het water. Bhudisten doden geen dieren en dat heeft zo zijn gevolgen voor het hondenbestand. Hoewel er door de regering sterilisatie programma's worden opgezet krioelt het van honden in steden. Maar honden kom je overal tegen. In Paro hadden we de indruk dat ze 's nachts met honderden aan het blaffen waren!
Dit zijn de 108 witte gebedsvlaggen die geplaatst worden bij een overlijden
De witte gebedsvlaggen zijn bedoeld voor het vragen van geluk, behoeding tegen ziektes etc, er staan tekeningen van het "wind paard" op
De vierkleurige gebedsvlaggen zie je overal wapperen, ze hebben volgende betekenis:
Wit= lucht
Blauw = water
Rood = vuur
Groen = aarde
Geel =
ijzer
De koning wordt hier op de handen gedragen en staat dicht bij het volk. Hij inspireert het volk door zijn voorbeeld. De koning vader heeft in het jaar 2003 zijn land de richting van de democratie ingestuurd door zijn macht af te staan aan een parlement.
Wat we nog niet wisten is dat monogamie hier niet verplicht is, zelfs de vrouwen mogen meer mannen hebben. Dat is nu nog het geval in ver afgelegen dorpen. De nieuwe koning ( de zesde) heeft maar een echtgenote zijn vader had nog vier vrouwen.
Werken hier wordt ook al anders geïnterpreteerd als in de rest van de wereld. Toen ik de baas van ons reisagentschap vroeg hoeveel uur hier wordt gewerkt bleef het antwoord even achterwege. Wanneer begint men 's morgens te werken? Vroeg ik. Om negen, tien uur. Om 11 uur is iedereen aanwezig en er wordt gewerkt tot 17 uur. Was het antwoord.
Naar boven
